.png)
ในครั้งที่แล้ว มีผู้อ่านเขียนถามมาว่า “บริการอนามัยเจริญพันธุ์ คืออะไร?”
ก็ต้องขอตอบและทำความเข้าใจเรื่องอนามัยเจริญพันธุ์ ตามพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) การป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พ.ศ.๒๕๕๙ กันเลยว่า คืออะไร และมีอะไรบ้าง
ในมาตรา ๓ ของ พ.ร.บ.ฉบับนี้ ให้คำนิยามและความหมายดังนี้
“อนามัยการเจริญพันธุ์” หมายความว่า ภาวะความแข็งแรงสมบูรณ์ของร่างกายและจิตใจ ที่เป็นผลอันเกิดจากกระบวนการทําหน้าที่ของระบบสุขภาพทางเพศและการเจริญพันธุ์ตลอดช่วงชีวิต ซึ่งทําให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีและอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข
“บริการอนามัยการเจริญพันธุ์” หมายความว่า การให้บริการส่งเสริม ป้องกัน รักษา และฟื้นฟู ที่เกี่ยวกับอนามัยการเจริญพันธุ์
“สถานบริการ” หมายความว่า สถานบริการตามกฎหมายว่าด้วยหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
หมายความว่า วัยรุ่นต้องได้รับบริการส่งเสริม ป้องกัน รักษา ฟื้นฟู เพื่อให้เกิดภาวะความแข็งแรงสมบูรณ์ของร่างกายและจิตใจ อันเนื่องจากสุขภาพทางเพศและการเจริญพันธุ์ เพื่อให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีและอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข
แล้วใครเป็นผู้ให้บริการล่ะ?
ก็หน่วยบริการด้านสาธารณสุขของรัฐทุกแห่ง ตั้งแต่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพระดับตำบล ไปจนถึงโรงพยาบาลระดับมหาวิทยาลัย รวมถึงหน่วยบริการของเอกชน ที่ได้เข้าร่วมให้บริการภายใต้การดูแลของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
มาตรา ๗ ได้กำหนดไว้ ดังต่อไปนี้
ให้สถานบริการดําเนินการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น ดังต่อไปนี้
(๑) ให้ข้อมูลข่าวสารและความรู้เกี่ยวกับการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น แก่ผู้รับบริการ ซึ่งเป็นวัยรุ่นอย่างถูกต้อง ครบถ้วน และเพียงพอ
(๒) จัดให้มีบริการให้คําปรึกษาและบริการอนามัยการเจริญพันธุ์ ที่ได้มาตรฐานสําหรับผู้รับบริการ ซึ่งเป็นวัยรุ่น และสอดคล้องกับสิทธิตามมาตรา ๕ รวมทั้งจัดให้มีระบบการส่งต่อให้ได้รับการจัดสวัสดิการสังคม อย่างเหมาะสม
การกําหนดประเภทของสถานบริการและการดําเนินการของสถานบริการแต่ละประเภท ให้เป็นไป ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่กําหนดในกฎกระทรวง
ถ้าอย่างนั้น วัยรุ่นมีสิทธิอะไรบ้างในการได้รับบริการอนามัยเจริญพันธุ์
- ได้รับบริการคำปรึกษาด้านอนามัยเจริญพันธุ์ และบริการนั้นต้องเป็นความลับ
- ได้รับบริการคุมกำเนิดไม่ว่าจะเป็นชั่วคราว เช่น ถุงยางอนามัย ยาฉีดคุมกำเนิด ยาเม็ดคุมกำเนิดรายเดือน หรือการคุมกำเนิดกึ่งถาวร การฝังยา การใส่ห่วง และถ้าในหน่วยบริการนั้นไม่มีบริการ จะต้องส่งต่อไปยังหน่วยบริการที่มีบริการนั้น
- ถ้าเกิดมีการตั้งครรภ์โดยไม่พร้อม และประสงค์ที่จะยุติการตั้งครรภ์ ต้องได้รับการยุติการตั้งครรภ์ หรือได้รับการส่งต่อไปหน่วยบริการที่ยุติการตั้งครรภ์ ภายใต้เงื่อนไขทางกฎหมาย
- ในกรณีที่จะต้องตั้งครรภ์ต่อ หน่วยบริการจะต้องส่งต่อให้ได้รับการจัดบริการทางสังคมอย่างเหมาะสม ต่อสภาพปัญหาและความต้องการของผู้รับบริการด้วย
ในครั้งนี้จะอธิบายเรื่องการคุมกำเนิดก่อนว่าจะเข้าถึงสิทธิได้อย่างไร
การคุมกำเนิดชั่วคราว เท่าที่นิยมกันอย่างแพร่หลายก็คือ ถุงยางอนามัย ยาฉีดคุมกำเนิด ยาเม็ดคุมกำเนิดรายเดือน การไปรับบริการเหล่านี้ต้องใช้อะไรบ้าง? ผู้ปกครองต้องไปเซ็นให้ความยินยอมหรือไม่?
คำตอบก็คือ ก่อนไปรับบริการ สิ่งที่ต้องเตรียมไปคือ บัตรประชาชนใบเดียว ไม่จำเป็นต้องได้รับการอนุญาตจากผู้ปกครอง เพราะการป้องกันการตั้งครรภ์นี้ กฏกระทรวงสาธารณสุขได้ระบุว่า วัยรุ่นสามารถตัดสินใจด้วยตนเองเป็นสิทธิเฉพาะตัว!! และมีสิทธิเลือกวิธีการคุมกำเนิดด้วยตนเอง พร้อมทั้งไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย!
แต่อาจจะมีอยู่บ้างคือถุงยางอนามัย ซึ่งมักจะถูกหน่วยบริการบอกว่า “ไม่มี ไม่พอ”!!
ขอให้เข้าใจก่อนว่า เป็นสิทธิที่เราควรต้องได้รับ ส่วนการมีอุปกรณ์ให้บริการที่พอเพียงหรือไม่เป็นเรื่องที่ต้องส่งเสียงเรียกร้องกันดังๆ ต่อไป เพื่อให้เราได้เข้าถึงสิทธิอย่างทั่วถึง
ส่วนการคุมกำเนิดกึ่งถาวรก็เช่นกัน ไม่จำเป็นต้องให้ผู้ปกครองยินยอม วัยรุ่นตัดสินใจได้ด้วยตนเอง ซึ่งตอนนี้ที่ให้บริการอยู่คือ การใส่ห่วงอนามัยและการใช้ยาฝังคุมกำเนิด ซึ่งมีประสิทธิภาพสูงและใช้คุมกำเนิดได้หลายปี
ทั้งนี้ สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) สนับสนุนให้เป็นสิทธิประโยชน์ของวัยรุ่นสามารถเข้าถึงบริการคุมกำเนิดกึ่งถาวรได้โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย ไม่ว่าวัยรุ่นคนนั้นจะใช้สิทธิการรักษาใดๆ ก็ตาม
แต่บางครั้ง เท่าที่เคยได้ยินจากน้องๆ บอกว่า ทำไมรับบริการต้องเสียค่าใช้จ่ายด้วย บางที่ก็ ร้อยหรือสองร้อยบาท โดยอ้างว่าเป็นค่าบริการทางการแพทย์
โดยหลักการแล้ว ประกาศนี้ต้องการให้วัยรุ่นเข้าถึงบริการคุมกำเนิดโดยไม่มีเงื่อนไขใดๆ ซึ่งสิ่งเหล่านี้ ทั้งวัยรุ่นและฝ่ายนโยบายจะต้องช่วยกันส่งเสียงและจัดการให้เป็นไปตามเจตนารมณ์จริง ๆ
วัยรุ่นรู้สิทธิแล้ว มีสิทธิแล้ว ที่เหลือปลุกพลังแห่งความรักในตัวเอง เพื่อที่เราจะได้เข้าถึงสิทธิ และเรียกร้องสิทธิของเรา ถ้าเป็นสิทธิที่ควรได้
คราวหน้าจะมาพูดถึงเรื่องการทำแท้ง ซึ่งหลายคนคนอยากรู้ว่าวัยรุ่นมีสิทธิอย่างไร
โปรดติดตาม.....
